Page 10 - Mühendislik Fakültesi Bülteni Mart-2025

MEKATRONİK Canlıların sahip oldukları üstün özelliklerin veya

SİSTEMLERDE sergiledikleri zeki davranışların algoritma tabanlı
modelleri, yapay zekâ yaklaşımlarının temelini
YAPAY ZEKÂ oluşturmaktadır. Yapay zekâ yaklaşımları, mekatronik

sistemleri daha zeki, karar verebilen ve etkileşimi
yüksek sistemler haline getirmektedir. Makine
öğrenmesi, bulanık mantık, yapay sinir ağları, derin
öğrenme ve meta-sezgisel algoritmalar, mekatronik
sistemlerin optimizasyonunda yaygın olarak kullanılan
yapay zekâ yaklaşımlarıdır.
Yapay zekâ yaklaşımlarının mekatronik sistemlere
DOÇ. DR. MEHMET BAHADIR ÇETİNKAYA
Mekatron k Mühend sl ğ Bölümü entegre edilmesiyle aşağıda tanımlanmış olan zeki
davranışlar sistem tarafından kazanılmaktadır:
Mekanik, elektronik ve yazılım bileşenlerini aynı anda içeren
mekatronik sistemler, özellikle dördüncü nesil endüstriyel 1.) Yüksek Performanslı Kontrol Süreci
evre (Endüstri 4.0) ve sonrasındaki endüstriyel evrelerde Yapay zekâ tabanlı mekatronik sistemler, sürekli
yaygın olarak kullanılmaktadır. Endüstri 4.0 ile birlikte siber- değişen sistem parametrelerine ve çalışma koşullarına
fiziksel sistemler ve birbirine uçtan uca bağlı dinamik veri uyum sağlayabilmekte ve deneyimlerden öğrenebilme
işleme tabanlı üretim ve otomasyon sistemleri, endüstrinin yeteneğini kazanmaktadır. Böylece, gerçek zamanlı
çekirdeğini oluşturmaya başlamıştır. Buna bağlı olarak, sistem performansı önemli ölçüde artmakta ve yüksek
sistemler üzerinden elde edilen veri boyutları önemli oranda hassasiyetli bir kontrol süreci elde edilebilmektedir.
artmış ve büyük veri kavramı ortaya çıkmıştır. Üretimin her
aşamasında elde edilen büyük veri grupları doğru bir şekilde 2.) Kestirimci Bakım
analiz edilebilirse, üretimin kalitesini artıracak, enerji Mekatronik sistemlerde çok sayıda farklı noktadan
tasarrufu sağlayacak ve donanım bakımını kolaylaştıracak elde edilen sensör verileri yapay zekâ yaklaşımları ile
yaklaşımların ortaya koyulması mümkün olacaktır. değerlendirilerek gelecekte oluşabilecek arızalar
Günümüz mühendislik ve üretim anlayışında öne çıkan bir önceden tespit edilebilmektedir. Yapay zekâ destekli
diğer önemli unsur ise akıllı robot teknolojisidir. Robot kestirimci bakım süreçleri sayesinde etkin önleyici
teknolojisi her geçen gün yetkinliklerini geliştirmiş ve daha bakım stratejileri oluşturularak sistem performansı
otonom, esnek ve işbirliğine yatkın akıllı robotlar üretebilir ve optimize edilebilmektedir.
kullanılabilir hale gelmiştir.
Büyük veri, artırılmış gerçeklik, eklemeli üretim, bulut, siber 3.) Otonom Hareket Yeteneği
güvenlik, nesnelerin interneti ve akıllı robotik sistemleri Yapay zekâ entegrasyonu ile mekatronik sistemler
içerisinde bulunduran mekatronik sistemlerin, yapay zekâ ile otonom hale gelmekte ve insana ihtiyaç duymadan
güçlendirilerek daha akıllı hale getirilmesi, günümüz ve tüm görevleri yerine getirebilen, birbirleriyle sürekli
gelecekteki en önemli araştırma alanlarından biri olarak etkileşim halinde olan akıllı sistemler ortaya
karşımızda durmaktadır. çıkmaktadır.

4.) Yüksek Performanslı Görüntü Analizi
Gerçek zamanlı mekatronik sistemler, yapay zekâ
entegrasyonu sayesinde görüntü işleme
uygulamalarını yüksek doğrulukta
gerçekleştirebilmektedir. Özellikle nesne tanıma, nesne
sınıflandırma ve nesne izleme gibi uygulamalar için
yüksek performanslar elde edilebilmektedir.

M Ü H E N D İ S L İ K B Ü L T E N İ | 1 0